De Pijn van Afwijzing en Hoe Ermee om te Gaan

Stel je voor dat je door een veld met talloze bloemen loopt. Allemaal uniek in hun vorm, textuur en kleur. Je steekt je hand uit om een mooie veelbelovende bloem te plukken en terwijl je hem probeert te plukken, raak je gewond door zijn scherpe textuur. De pijn van die wond houdt aan. Je hebt zojuist de pijn van afwijzing ervaren. Of je nu gedumpt wordt door een nieuwe liefde of vriend(in), je afgewezen bent voor een baan, je niet bent uitgenodigd voor een verjaardagsfeestje, of je overgeslagen wordt voor promotie, afwijzing doet pijn.

Die verrassende afwijzing en afscheping voelt als een aanval en maakt je op zijn zachtst gezegd van streek. Afwijzing is genoeg om ervoor te zorgen dat je jezelf nooit meer wil blootgeven. Toch moet je, anders zul je nooit mensen of kansen vinden die niet alleen alles willen wat je te bieden hebt, maar je ook koesteren om wie jij bent.

Wat leert de wetenschap ons over afwijzing?

Toen onderzoekers de wortels van sociale afwijzing onderzochten, vonden ze verrassend bewijs dat de pijn van uitsluiting niet veel verschilt van fysieke pijn (Eisenberger & Lieberman, 2004). Dezelfde gebieden in de hersenen worden geactiveerd wanneer je lichamelijk of sociaal gekwetst wordt. Gebeurtenissen zoals relatiebreuken, afsnauwen en het verlies van iemand door de dood worden vaak beschreven als pijnlijke en negatieve gebeurtenissen in iemands leven. Mensen gebruiken de woorden 'gebroken hart', 'gekwetste gevoelens' of 'emotionele littekens' om hun emotionele reacties op dergelijke gebeurtenissen te beschrijven. Maar waarom is sociale afwijzing pijnlijk?

Evolutionaire psychologen geloven dat dit teruggaat naar de tijd dat mensen jagers en verzamelaars waren die in stammen leefden. Mensen vertrouwden op sociale relaties om te overleven. De fysieke pijn wordt gezien als een signaal dat de aandacht trekt en ons waarschuwt voor mogelijke of daadwerkelijke schade aan het fysieke lichaam. (Panksepp, 1998).

“In het begin zijn zuigelingen van zoogdieren bijna volledig afhankelijk van verzorgers voor voeding en bescherming. Later blijven connecties met anderen (in de sociale groep) belangrijk om te overleven door gedeelde verantwoordelijkheden voor bescherming, voedselverwerving en zorg voor nakomelingen.

(Eisenberger, 2015: 602)

Het einde van een sociale relatie bedreigt dus de fysieke veiligheid. Hoewel een persoon met de moderne toegankelijkheid van vandaag fysiek een eenzaam bestaan kan overleven, zoeken we dankzij evolutie nog steeds naar verbindingen en voelen we ons gekwetst als we worden afgewezen.  

Het doet verdomd pijn

Onderzoekers hebben ontdekt dat een sociale afwijzing cognitieve en emotionele gevolgen heeft (Zimmer-Gembeck et al., 2016; Murray et al., 2002). Afwijzing verhoogt gevoelens van angst, woede, depressie, jaloezie, schuld, schaamte en verdriet. Het kan de prestaties verminderen, vooral als de opdracht intellectuele en mentale focus vereist. Sommige mensen worden zelfs agressief of verbitterd nadat ze zijn afgewezen. Anderen beginnen hun eigenwaarde in twijfel te trekken.  

Dankzij online communicatie, sociale media platforms en dating apps gebruiken mensen brute manieren om duidelijk te maken dat je niet gewenst of niet meer welkom bent. Ghosted of geblokkeerd worden zijn veelvoorkomende manieren om de boodschap over te brengen. Sommige mensen geven de voorkeur aan dit afschuwelijke en respectloze fenomeen in plaats van gewoon te zeggen dat ze niet langer geïnteresseerd zijn. Het duurt bijna altijd langer om te helen als je op brute wijze uit iemands leven wordt gegooid, omdat je geen vragen kunt stellen of een indicatie kunt krijgen van wat er is misgegaan.

Het is moeilijk om situaties te vinden waarin afwijzing geen pijn doet. Niemand houdt van het idee dat onze aanwezigheid niet gewenst is of niet langer welkom is. Daarom voelen we ons altijd gekwetst. Het verschilt echter per persoon hoe lang men erover doet om te genezen en hoe men omgaat met het herstel.  

Waarom wijzen mensen anderen af?

Eén ding dat we moeten beseffen is dat afwijzing niet persoonlijk is. Het lijkt alleen maar zo omdat het onze natuurlijke reactie is om er op die manier naar te kijken. Wanneer mensen zich ongemakkelijk voelen of wanneer niet aan hun behoeften wordt voldaan, is hun instinct om zichzelf uit de situatie te verwijderen om irritatie of gekwetstheid te voorkomen.

Mensen zoeken naar verschillende dingen in een relatie en dit brengt verwachtingen met zich mee. Ik ben het type persoon dat oppervlakkige gesprekken niet lang kan volhouden. Er zijn andere mensen die oppervlakkige relaties willen. Dat is prima, het is alleen niet voor mij. Als je me benadert met de gedachte dat ik alleen maar oppervlakkig contact wil, en ik je hints zal geven dat ik een diepere verbinding wil. Dan is er een mogelijkheid dat één van de twee de ander gaat afwijzen omdat hij/zij niet aan de verwachtingen voldoet. Andere keren kan afwijzing worden veroorzaakt door een onverenigbaarheid van waarden, overtuigingen of persoonlijkheidstypen tussen mensen.

Afwijzing is complex en wordt beïnvloed door meerdere dingen. Dingen waar we ons soms niet bewust van zijn. Daarom is het goed om na te denken over wat er is gebeurd om erachter te komen of het je eigen gedrag was dat ervoor zorgde dat mensen wegtrokken, of het volledig aan hen lag, of aan geen van beiden.

Ik ben afgewezen, wat nu?

Helaas wordt de grootste schade als gevolg van afwijzing meestal zelf toegebracht. Dit gebeurt wanneer je toestaat dat emoties je mentale welzijn volledig overnemen. Onze natuurlijke reactie op afwijzing is om onszelf te bekritiseren.

Ben ik niet goed genoeg? Ben ik niet mooi genoeg? Ben ik te uitgesproken? Had ik meer mijn best moeten doen? Wat heeft die andere persoon/kandidaat wat ik niet heb?

En dit, my dear, is precies wat je niet moet doen nadat je bent afgewezen. Wanneer iemand anders onze waarde niet kan zien. Is het niet nodig om hun perceptie van ons te bevestigen door onszelf naar beneden te halen. Nu we weten dat dit niet de manier is om met afwijzing om te gaan, wat wel?

Het goede nieuws is dat er gezonde manieren zijn om met afwijzing om te gaan. Hier zijn er een paar:

Sociale afwijzing

  • Sta jezelf toe het allemaal te voelen. De pijn, verdriet, woede, angst, teleurstelling. Zoals eerder vermeld, worden we allemaal gekwetst door afwijzing. Het is niet nodig om het te ontkennen of om anderen te vertellen dat het jou niet heeft geraakt. Ga gewoon zitten en sta jezelf toe om te voelen.
  • Maak een lijst van je sterke punten. Begrijp dat het opbouwen van eigenwaarde een reis is en dat het begint met het identificeren van je gaven. Ik raad je echt aan om dit te doen, want als je weer wordt afgewezen, is je lijst klaar. Lees dit wanneer je je down voelt. Vraag familie/vrienden/partner wat jou speciaal maakt. Ze zullen vaak dingen noemen die je niet over jezelf zou zeggen. Mijn vrienden zeggen bijvoorbeeld dat ik loyaal, oprecht, goedhartig en scherp ben. Soms heb ik een scherpe tong, vaak in situaties waarin het nodig is, zoals wanneer iemand mijn grenzen overschrijdt. Je bent niet een ieders zijn/haar smaak en dat is prima. Je hoeft alleen maar de juiste mensen te vinden die je waarderen op een manier die je verdient. En die zijn er wel hoor!
  • Analyseer wat je verdrietig maakt over de situatie. Wat waren jouw verwachtingen van deze persoon? Heb je in het verleden soortgelijke situaties meegemaakt? Ben je hersteld van die ervaringen? Vraag je af of de afwijzing wel zo persoonlijk was als het voelt. Soms wijzen mensen anderen af, omdat ze gewond zijn door eerdere trauma's. Of ze hebben een negatieve kijk op de wereld waardoor jouw acties in hun ogen negatief zijn. Je hebt geen invloed op hoe je acties door de ander worden geïnterpreteerd.
  • Onderzoek je rol. Niet om jezelf naar beneden te halen, maar op een manier dat je in de toekomst beter toegerust bent om soortgelijke situaties aan te pakken. Zelfinzicht is de sleutel om beter te worden in het communiceren van jouw behoeften en uit te leggen wat je bedoelt.
  • Concentreer je op de dingen die je van de situatie hebt geleerd. Ik heb zoveel geleerd van eerdere ervaringen: wie ik ben, wat ik zoek in relaties, wat ik leuk/niet leuk vind, wat ik kan aanbieden/ontvangen, wat mijn dealbreakers zijn (LEUGENS!), en hoe te herkennen of iemand mij respecteert of niet.
  • De laatste stap van het proces is vergeven. Het kan lang duren voordat je dit stadium bereikt. Mensen begrijpen het begrip ‘vergeving’ vaak verkeerd. Het betekent niet dat de manier waarop iemand je behandelde oké was. Je accepteert dat het je is overkomen, en je laat je niet langer in gijzeling houden door er verontwaardigd over te zijn. Vergeving is voor jou. Niet voor een ander. We kunnen gebeurtenissen niet veranderen. We kunnen alleen veranderen hoe we erover denken. Ik vind dat deze stap je ervan weerhoudt wrokkig te blijven en het is de enige stap die je kan bevrijden, op het ontvangen van een verontschuldiging na. Maar in sommige gevallen zal je nooit een verontschuldiging ontvangen. Gebruik afwijzing als een kans om vooruit te komen als een wijzer en sterker persoon dan ooit tevoren.

Afwijzing op sollicitatie

Omgaan met een afwijzing op een sollicitatie is naar mijn mening iets anders dan andere soorten afwijzingen, omdat je moet blijven solliciteren totdat je werk vindt. Je kunt geen afstand nemen van de situatie en het kan heel persoonlijk aanvoelen. Soms vroeg ik me af of ik werd afgewezen omdat ik een vrouw of een vrouw van kleur ben. Persoonlijker kan het niet worden, want dat kan ik niet veranderen. Ik heb ook veel verhalen gehoord van vrouwen die ervoor kozen om na een bevalling van een jaar of langer voor hun kind te zorgen. Na hun terugkeer op de arbeidsmarkt duurde het lang voordat ze een baan vonden. Het enige wat je kunt doen is: doorgaan met solliciteren!

  • Na elke afwijzing van een baan heb je altijd de mogelijkheid om je sollicitatiebrief, cv en de manier waarop je vragen hebt beantwoord in een sollicitatiegesprek te verbeteren. Wat mij enorm heeft geholpen, is om andere mensen te vragen of ze mijn sollicitatiebrief, cv of de manier waarop ik vragen heb beantwoord, kunnen controleren.
  • Plan pauzes in. Het zoeken naar een baan kan stress of vermoeidheid veroorzaken. Het zal je goed doen om af en toe afstand te nemen van het proces.
  • Wees mild voor jezelf. Het is belangrijk dat je jezelf blijft belonen voor het proberen na elke afwijzing van een baan.
  • Maak een lijst van je talenten en vaardigheden en blijf jezelf vertellen dat die talenten goed genoeg zijn. De juiste werkgever zal die vaardigheden waarderen en je de kans geven om te werken aan de vaardigheden die je nog moet ontwikkelen.
  • Sta niet toe dat hun feedback je gevoel van eigenwaarde aantast. Ik heb gemerkt dat hun feedback soms nuttig is, maar soms ook niet. Of ze konden me niet eens een goede reden geven. Accepteer alleen feedback die nuttig is. Wees ook realistisch. Het systeem kan het mogelijk maken om mensen te beoordelen op basis van een sollicitatiebrief, cv of sollicitatiegesprek. Maar kunnen ze echt alles zien wat je te bieden hebt door alleen daar naar te kijken? Denk je dat ze altijd de beste kandidaat aannemen? Of maken ze soms fouten?
  • En vergeet nooit dat een sollicitatiegesprek een gelijkwaardig gesprek is. Je hebt iets te bieden en je hebt ze nodig. Ze hebben iets te bieden en hebben jou nodig.  
  • Accepteer dat afwijzing deel uitmaakt van zoeken naar werk. Je moet veel nee's doorstaan voordat je bij je ja komt. Maar op een dag zal het gebeuren! Heb vertrouwen.

Ga erop uit en vind mensen of kansen die alles willen wat je te bieden hebt en die je koesteren om wie jij bent! 


Picture credits: Keira Burton via Pexels

References

Eisenberger, N. I. (2015). Social pain and the brain: controversies, questions, and where to go from here. Annual review of psychology66, 601-629.

Eisenberger, N. I., & Lieberman, M. D. (2004). Why rejection hurts: a common neural alarm system for physical and social pain. Trends in cognitive sciences8(7), 294-300.

Murray, S. L., Rose, P., Bellavia, G. M., Holmes, J. G., & Kusche, A. G. (2002). When rejection stings: how self-esteem constrains relationship-enhancement processes. Journal of personality and social psychology83(3), 556.

Zimmer-Gembeck, M. J., Nesdale, D., Webb, H. J., Khatibi, M., & Downey, G. (2016). A longitudinal rejection sensitivity model of depression and aggression: Unique roles of anxiety, anger, blame, withdrawal and retribution. Journal of abnormal child psychology44(7), 1291-1307.

Wie moet dit nog meer lezen? Deel!

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

nl_NLNL